1. Buông bỏ bám chấp với của cải thế gian của đời này
Hãy trao mọi của cải và tài sản để làm những việc tốt, đóng góp cho những trường từ thiện, tổ chức phúc lợi xã hội hay cúng dường chư Phật và Tăng đoàn, giải phóng sinh mạng, v.v… Cũng tốt nếu để lại một phần cho con cái của bạn. Mặc dù không phải tốt nhất, sau tất cả, nó vẫn được xem là một kiểu bố thí. Thậm chí chỉ một chút tham luyến cũng có thể trở thành chướng cản đối với tái sinh.
2. Đừng sợ hãi cái chết mà hãy phát khởi những mong ước thiện lành
Hãy chắc chắn về việc nói với bản thân rằng, “Mãi mãi chia xa những thành viên gia đình đáng yêu thì thực sự là một tai họa to lớn, nhưng sống và chết, vui và buồn, chia ly và hội ngộ của hữu tình chúng sinh cũng chỉ là quy luật tự nhiên của cuộc sống. Tất cả bảy tỷ người trên thế giới đều sẽ đối mặt với cái chết vào lúc nào đó. Tôi không phải là người duy nhất”. Nhờ nghĩ như vậy, bạn sẽ không cảm thấy quá quẫn trí với cái chết của bản thân.
Thông thường, người ta cần nỗ lực sám hối những bất thiện hạnh quá khứ, nhưng khi tiến gần đến cái chết, họ không nên quá xem trọng những ác nghiệp của bản thân, lo âu và hối tiếc nhiều đến mức họ mất tập trung vào thực hành trọng yếu trong tay. Đây sẽ là một vấn đề nghiêm trọng. Thay vào đó, họ cần nghĩ như sau: Mặc dù tôi đã phạm phải ác hạnh nghiêm trọng, tôi cũng đã làm nhiều điều tốt đến mức hầu hết lỗi lầm chắc hẳn đã được tịnh hóa; nó không thể nào quá tệ. Điều quan trọng là không quá xem trọng ác nghiệp của bản thân vào lúc này để xoa dịu tâm và đối mặt với cái chết một cách bình tĩnh.
Bên cạnh đó, người ta cần phát nguyện theo những giáo lý Bảy Điểm Luyện Tâm: Nguyện con gặp được Phật giáo Đại thừa, hạnh ngộ một thiện tri thức tâm linh – vị có thể giải thích cho con những giáo lý của Đại thừa và phát khởi Bồ đề tâm trong mọi đời sắp tới.
Bất kỳ ý nghĩ nào trong giờ phút cuối cùng của cuộc đời đều có thể có ảnh hưởng quan trọng đối với cái chết. Bất kỳ mong ước nào được phát khởi trước khi chết cũng có thể tạo ra sức mạnh to lớn. Vì vậy, hãy nỗ lực hết sức để phát khởi những mong ước thiện lành khi cái chết đến gần. Hãy đảm bảo không nuôi dưỡng bất kỳ thù hận hay phàn nàn nào với bất kỳ ai, bất kỳ điều gì hay xã hội nói chung. Hãy bỏ lại tất cả những chiếc túi của tham, sân và si và tiếp tục một hành trình cuộc đời mới với sự thoải mái trọn vẹn. Tuy nhiên, thật khó để nói liệu người ta có thể gặp gỡ giáo lý Đại thừa một lần nữa trong đời sau hay không nếu mong ước như vậy không được phát khởi lúc cuối đời này.
3. Phá vỡ chấp ngã và sự chăm sóc cái ngã
Cùng lúc, người ta cũng cần suy ngẫm lý do tại sao đã trải qua vô số lần sinh và tử từ vô thủy, người ta vẫn không thể đạt giải thoát trong mỗi lần. Họ làm việc quần quật trong vài thập niên sống trên thế giới này, chỉ nhận ra vào lúc cuối đời rằng chẳng gì trong những công việc trong đời này hữu ích với sự giải thoát và tái sinh. Và lý do cho vô số lần thất bại chính là bởi chấp ngã. Bởi chấp ngã và chăm sóc cái ngã, người ta chỉ yêu thương bản thân, chỉ thích thú phục vụ bản thân và xem thường nhu cầu cũng như cảm xúc của chúng sinh khác. Lần này, với những chỉ dẫn cốt tủy về cái chết cuối cùng đã nằm trong tay, họ phải quyết tâm tiêu diệt chấp ngã và sự chăm sóc cái ngã.
4. Sức mạnh cảm ứng
Cũng có vài trường hợp sử dụng sức mạnh cảm ứng trong đời sống hàng ngày. Ví dụ, nếu bạn phải thức dậy lúc năm giờ sáng hôm sau, khi bạn sắp chìm vào giấc ngủ, bạn quyết tâm làm điều đó bằng cách nhiều lần tự nhủ, “Tôi phải thức dậy lúc năm giờ sáng mai”. Như thế, bạn có thể chắc chắn dậy đúng giờ vào hôm sau.
Chư A La Hán cũng làm điều tương tự trước khi nhập định. Nếu chư vị chuẩn bị để duy trì trong định trong bảy ngày, chư vị sẽ phát nguyện ngay trước đó: Tôi phải xuất định vào ngày thứ bảy. Làm điều này sẽ đảm bảo rằng chư vị có thể kết thúc thiền định một cách tự nhiên vào hôm đó. Đó là sức mạnh cảm ứng.
Nó cũng có thể được sử dụng khi đối mặt với cái chết. Khi biết rằng bạn sắp từ giã thế giới này và bước vào cái chết, bạn phải nhắc nhở bản thân: Chẳng bao lâu, tôi sẽ chìm vào hôn mê sâu và sau đấy tỉnh lại từ đó. Khi tỉnh lại và nhìn môi trường xung quanh, tôi phải nói với bản thân rằng tôi đã chết. Lúc này, tôi không được phép sợ hãi mà phải cố gắng tìm kiếm một nơi tốt đẹp hơn để tái sinh. Tôi cũng phải quyết tâm không quên lòng bi mẫn và Bồ đề tâm khi tái sinh và đem lòng bi mẫn và Bồ đề tâm theo cùng đến đời sau.
Tâm chúng ta vốn đã có năng lực như vậy. Vì thế, chúng ta cần làm tất cả những gì có thể để phát triển năng lực này. Đó là sức mạnh cảm ứng được sử dụng vào thời điểm lâm chung.
Đức Khenpo Tsultrim Lodro Rinpoche
Việt dịch: Pema Jyana
Nguồn: Về Chết Và Tái Sinh – Cách Thức Đối Mặt Với Cái Chết