Các bạn thân mến, sự vô thường là điều đã được các vị Thầy lập đi lập lại vô số lần nhưng nhiều người trong chúng ta đã không nhập tâm được bao nhiêu. Tôi hy vọng các bạn có thể đọc bài này, hãy tự xem xét bản thân và đưa nó vào trái tim mình. Trước đây Đức Phật đã giảng rằng trong mọi thiền định tương đối, thiền định về lẽ vô thường thì siêu việt nhất và tạo lập công đức bao la. Các Đạo sư Kadampa trong quá khứ đã lấy giáo lý về vô thường làm thực hành chính của các ngài và đã thành công trong việc giải thoát chính mình và người khác khỏi sinh tử nhờ sự thực hành tinh tấn. Tương tự như thế, chúng ta không nên đánh giá thấp giáo lý này.
Bởi trong quá khứ, ta không dùng nhiều thời giờ vào việc suy niệm về lẽ vô thường nên giờ đây, tận đáy lòng ta, ta luôn luôn nghĩ rằng ta sẽ không chết. Loại tin tưởng vô căn cứ này đã bám chặt vào tâm thức ta. Vì thế, mặc dù ta liên tục nghe các giáo lý, trong thực tế, ta chỉ trải qua một tiến trình suy nghĩ về sự vô thường. Trong mọi lúc, ta chỉ có thể suy nghĩ trong chốc lát rằng đời người khó được, cuộc đời thì vô thường và sự sinh diệt là một định luật tự nhiên, và vì thế, cuối cùng chúng ta sẽ chết. Mặc dù suy niệm như thế, nhưng trong thực tế, ta vẫn tin tưởng mạnh mẽ là ta sẽ không chết tức thì.
Vì sao thế? Đó là bởi khi Thầy bảo chúng con rằng có thể ngày mai chúng con sẽ chết, nhưng khi ngày mai đến, chúng con vẫn còn sống và khỏe mạnh. Năm ngoái khi Thầy giảng cho chúng con về sự vô thường, hóa ra năm nay con vẫn còn sống khá tốt. Vì thế mặc dù Đạo sư lập đi lập lại nhiều lần nhưng bạn vẫn cảm thấy rằng ít nhất là trong ít ngày này bạn sẽ không chết.
Dĩ nhiên là trong thời gian còn sống thì có thể là như vậy. Nhưng sẽ tới một ngày khi ấy bạn cảm thấy là những gì Đạo sư đã dạy cho bạn thì thực sự đúng đắn và khách quan. Nhưng khi thời điểm đó xảy ra, cho dù bạn cảm thấy lo sợ và kinh hoảng thì đã quá muộn. Xin hãy suy nghĩ một cách cẩn trọng. Có bao nhiêu người bạn thân đã lìa bỏ chúng ta? Tôi nghĩ đến những người này (những người đã chết), trước đây hẳn là họ cũng cảm thấy rằng sinh và tử là một quy luật tự nhiên của cuộc đời, và trước đây họ cũng nghĩ về cái chết, nhưng bởi nghiệp lực nặng nề đã được tạo nên từ vô thủy nên tận đáy lòng họ, họ vẫn nghĩ rằng họ không thể chết. Nhưng giờ đây, chẳng phải là chỉ còn lại một đống tro và xương từ thân thể họ đã sử dụng để hiện hữu?
Nếu chỉ việc chứng kiến cái chết sẽ mang lại nỗi sợ hãi cho những người còn sống thì hãy nhớ rằng cái chết nhất định sẽ xảy ra sau một thời gian. Đó là điều chắc chắn! Vì thế giờ đây dù đang ở đâu, bạn nên hoàn toàn quả quyết rằng bạn sẽ phải đối diện với một giây phút như thế. Chẳng hạn như, tối nay, khi bạn đặt đầu xuống gối để ngủ, có thể bạn sẽ đủ may mắn để thức dậy vào ngày mai. Nhưng rồi sẽ đến ngày bạn không thể thức dậy được nữa. Sớm muộn gì thì ngày ấy cũng đến. Có thể là năm nay và cũng có thể là năm tới. Dù là năm nào, trong năm mươi năm, cho dù bạn tự lừa mình thế nào chăng nữa, bạn sẽ phải đối mặt với sự thực khách quan này. Dù bạn có tin tưởng hay hiểu biết điều này hay không, cái chết vẫn sẽ thực hiện kết quả của nó trong cuộc đời của chúng ta.
Trong quá khứ, ta luôn luôn nói rằng nghiệp của mình nặng nề. Nghiệp là gì? Mọi quan điểm và cách hành xử đối nghịch với Giáo Pháp chân chính được gán cho là ‗Karma‘(nghiệp). Vì thế, ta nên xem xét bản thân: sau khi đã bắt đầu học Pháp, những cảm xúc và cách hành xử tiêu cực đối nghịch với Pháp vẫn thường xuyên xảy ra hay chỉ họa hoằn? Nếu nó thường xuyên xảy ra thì điều này có nghĩa là nghiệp của ta nặng nề.
Chẳng hạn như, khi ta nghe nói về sự vô thường, tâm ta có một loại năng lực vô lý nào đó liên tục lừa dối chúng ta. Ta tin rằng ta sẽ không chết vào lúc đó. Đây cũng là dấu hiệu của nghiệp nặng nề. Bởi nghiệp sẽ chẳng bao giờ tự hiện diện như một con quỷ có mái tóc lởm chởm và chiếc giáo trên tay. Đối với bạn, một biểu lộ như thế dường như là nghiệp của bạn, nhưng nghiệp sẽ không tự hiện diện như thế.
Vào lúc này, có một vài học viên nhớ lại rằng năm ngoái họ đã giết một con cá hay đã giết một con gà con. Những nghiệp như thế có nặng nề hay không? Theo một quan điểm nào đó thì dĩ nhiên là việc làm tổn hại sinh mạng của chúng sinh là một dấu hiệu của nghiệp nặng nề. Nhưng hãy nhớ rằng nghiệp có nặng nề hay không thì tùy thuộc vào sự xuất hiện của nó. Sự xuất hiện tự nó không phải là nghiệp tiêu cực, thay vào đó, ta nên quán chiếu xem tâm thức và cách hành xử của ta có mâu thuẫn với Giáo Pháp chân chính hay không.
Vì thế khi Đạo sư dạy cho bạn về sự vô thường nhưng tâm bạn không thể thâm nhập thực tại này một cách tích cực, mà cứ khăng khăng cho rằng bạn sẽ không chết, điều này là một cách biểu lộ cho thấy nghiệp của bạn nặng nề.
Như vậy ta nên xóa tan nghiệp lực này ra sao? Ta nên nương tựa vào các giáo lý của dòng truyền thừa để cắt đứt quan điểm vô căn cứ là ta sẽ không chết này. Vì thế ta nên luôn luôn liên tục suy niệm về sự vô thường. Vấn đề này vô cùng quan trọng!
Đức Phurpa Tashi Rinpoche
Việt dịch: Thanh Liên
Nguồn: Trích từ Tác phẩm Đi vào cửa Pháp